|
|
Ter zee en in de luchtInleidingAls ergens de draadloze communicatie bepalend is geweest voor de ontwikkeling, groei en veiligheid is het wel de scheepvaart en de luchtvaart. Al heel vroeg in de geschiedenis van de radiocommunicatie zag men het belang en de mogelijkheden voor de scheepvaart en werden er proeven genomen, waarna de radio in hoog tempo zijn intrede deed in de maritieme wereld. En direct vanaf het begin van de commerciële luchtvaart, omstreeks 1920, was de radio een onmisbaar hulpmiddel bij het efficiënt en veilig uitvoeren van de vluchten. Naast de technische ontwikkelingen en verbeteringen van de zend- en ontvangapparatuur bleek al snel dat ook de ontwikkeling van de organisatie en de reglementering van het radioverkeer van cruciaal belang was. En gezien het internationale karakter van de diensten, moest dit op wereldniveau geregeld worden, hetgeen een tijdrovend proces bleek te zijn. Per land was, en is, de communicatie met schepen en de luchtverkeersleiding echter een taak van de nationale overheid.
Scheveningen radioNadat Marconi er in 1899 in was geslaagd een draadloze radioverbinding tot stand te brengen over Het Kanaal en in 1901 over de Atlantische oceaan, duurde het niet lang voordat in Nederland een experimentele radioverbinding tot stand werd gebracht tussen Hoek van Holland en het lichtschip Maas. Toen dit een succes bleek en men inzag dat radio van groot belang was voor de veiligheid van de scheepvaart, werd door PTT op 19 december 1904 het “Rijkskuststation Scheveningen Radio” opgericht voor het contact met schepen op zee. Het station werd ondergebracht in een oude loods ten zuiden van de wijk Duindorp bij Scheveningen en kreeg de naam “Scheveningen Haven” met roepletters SCH. In de beginjaren van Scheveningen radio werd er uitsluitend met morsetelegrafie gewerkt. De zenders waren vonkzenders die zeer veel storing veroorzaakten op naburige frequenties. De ontvangers waren ongevoelig en zeker niet erg selectief. Hierdoor werd het berichtenverkeer vaak ernstig gestoord door de signalen van andere zenders. Daarbij kwam nog dat er weinig of geen regels waren waaraan men zich diende te houden. De radiohut was niet altijd bemand en menig marconist maakte zich schuldig aan het met opzet storen van verbindingen van concurrerende maatschappijen. Zo kon het in 1912 gebeuren dat het schip dat het dichtst bij de zinkende Titanic was de uitgezonden noodsignalen miste, hetgeen zeker heeft bijgedragen aan de bekende rampzalige afloop. In de jaren daarna werd op grote internationale conferenties orde geschapen in de chaos van frequenties, roepnamen, noodprocedures en operationele voorschriften. In 1929 kreeg Scheveningen Radio de roepnaam PCH toegewezen. Omdat de ontvangers veel hinder ondervonden van de eigen zenders werd het gehele ontvangststation in 1926 verplaatst naar het Sluiseiland in IJmuiden. De zenders bleven in Scheveningen en werden op afstand bediend. Luister hier naar morsetelegrafie:
De apparatuur werd steeds geavanceerder, niet alleen bij Scheveningen Radio maar ook op de schepen. Zo werden in 1924 de vonkzenders afgeschaft en vervangen door “lampzenders” waardoor de onderlinge storingen drastisch verminderden. En in 1927 deed het kortegolf verkeer zijn intrede waarmee betrouwbare verbindingen mogelijk waren tot in alle uit hoeken van de wereldzeeën. In de meidagen van 1940 moest het station noodgedwongen zijn activiteiten staken, echter niet nadat het de Nederlandse koopvaardijvloot had gewaarschuwd vooral niet naar Nederland terug te keren. Direct na de bevrijding was Scheveningen Radio weer in lucht met geïmproviseerde apparatuur. Eerst vanaf een schip in de Amsterdamse haven, en daarna weer vanuit IJmuiden, zij het op een noodlocatie. In 1951 verhuisde het station naar een gloednieuw gebouw op het Tweede Sluiseiland. In 1971 verhuisde Scheveningen Radio nogmaals naar een groter pand, het nieuwe Post- Radiogebouw, in het centrum van IJmuiden.
Begin januari 1998 werd de morsetelegrafie afgeschaft en op 31 december 1998 viel het doek voor alle kuststations wereldwijd, dus ook voor Scheveningen Radio. Het Post- Radiogebouw is inmiddels gesloopt.
Scheveningen Radio neemt afscheid:
LuchtverkeersleidingOngeveer tegelijkertijd met de introductie van de radio in de scheepvaart begon de opkomst van de luchtvaart. En ook hier was de radio van essentieel belang voor de veiligheid en de bedrijfsvoering in het snel drukker wordende luchtruim. Verkeersregeling, weersverwachtingen waarschuwingen, maar ook nauwkeurige plaatsbepaling en navigatie via de radio, de luchtvaart kon niet zonder. Al zeer vroeg in het bestaan van de burgerluchtvaart waren vliegvelden en vliegtuigen uitgerust met radioapparatuur. Maar ook in de luchtvaartwereld was het een chaos van verschillende systemen, frequenties en procedures. En ook hier moest een groot ongeluk (de Grand Canyon midair crash in 1933) de directe aanleiding zijn om op internationaal niveau de zaken te regelen. https://www.rotterdamsradiomuseum.nl/de-afdelingen/radio-en-elektronica/kennisbank-radio-en-elektronica/elektronica-ontwikkelingen/
|
