Beeld van verre

Telefoto apparatuur

Tegenwoordig kan iedereen met zijn smartphone of PC binnen enkele seconden een foto via internet verzenden naar iedere gewenste bestemming. Dat was vóór de doorbraak van internet en de smartphone niet mogelijk. Vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw was het al wel mogelijk om foto’s via kabel- of radioverbindingen te verzenden, maar dat was voorbehouden aan bedrijven zoals persbureaus, telecombedrijven enz., die de daarvoor benodigde apparatuur konden betalen en technisch geschoolde medewerkers hadden die daarmee om konden gaan.

In het venster 'Tekens aan de wand' wordt de telefax behandeld waarmee geschreven of gedrukte teksten over een telecommunicatienetwerk konden worden verstuurd. Daarmee was het ook mogelijk om foto’s over te zenden, maar de kwaliteit daarvan is niet zo hoog. De fijne details worden niet overgestuurd, omdat de nadruk ligt op het verzenden van tekens. Daarom werd er naast de telefax ook een techniek ontwikkeld om foto’s met veel details ofwel in hoge resolutie over te zenden.

Bekende namen uit die tijd (eind twintigste eeuw) zijn Muirhead (Engeland) en Hell (Duitsland). Muirhead is opgericht in 1894 door Alexander Muirhead. Het bedrijf begon met de productie van gelijkrichters om van wisselstroom gelijkstroom te maken en gingen later precisie meetinstrumenten maken. Ook waren zij actief op het gebied van telegrafie en via die weg kwamen telefax en telefoto apparatuur in hun assortiment. De link https://youtu.be/qstC5jEMheA verwijst naar een leuke film van het Postoffice van Nieuw-Zeeland uit 1956. In deze film van 9 minuten is vanaf tijdstip 3:20 een fragment van een Muirhead machine in werking te zien.

De eerder genoemde firma Hell werd opgericht door de Duitse uitvinder Dr.-Ing. Rudolf Hell (Eggmühl, 19 december 1901 – Kiel, 11 maart 2002). Een van zijn bekendste uitvindingen is de Hellschreiber, een vroege voorloper van de fotografische faxmachine  (zie het venster 'Tekens aan de wand' ). Daarnaast speelde hij een belangrijke rol in opkomst van de moderne grafische industrie.

In 1929 richtte hij zijn eigen bedrijf op. In datzelfde jaar kwam hij met de Hellschreiber, die door Siemens in grote aantallen werd geproduceerd. Het apparaat werd vanwege zijn hoge kwaliteit van transmissie vooral gebruikt door nieuwsagentschappen, postkantoren en de politie.  Na de tweede wereldoorlog  vond hij een elektronisch graveerapparaat uit, waarmee  afbeeldingen elektronisch gescand konden worden en direct worden  omgezet in een drukblok. De Klischograph (clichégraaf) maakte het publiceren van fotomateriaal in dagbladen veel sneller en eenvoudiger.

De vervaardiging van telefoto-apparatuur kan worden gezien als een verdere ontwikkeling van het  telefax apparaat. Kenmerkend hierbij is, dat de aan zendzijde voorhanden foto via de telefoonlijn wordt verzonden naar de telefoto-ontvanger. Daar wordt een kopie van de verzonden foto op fotopapier belicht, ontwikkeld en afgedrukt.
De apparatuur werd vooral door persagentschappen gebruikt (in Nederland bijvoorbeeld het ANP of de GPD). Omwille van de nieuwswaarde moesten de foto’s van de nieuwsfotografen waar ook ter wereld, snel naar de (fotoredactie van de) krant worden verzonden. Daarvoor waren telefoto- zenders en ontvangers ideaal.

Het ontwerp van de telefoto-apparatuur moest voldoen aan twee essentiële eisen:

1.    De fotozender - voor de persfotograaf - moest zo compact mogelijk zijn, gemakkelijk hanteerbaar, betrouwbaar en goede transmissie eigenschappen hebben.
2.    De foto-ontvanger - bij het ontvangende persagentschap – moest24/7 onbemand kunnen functioneren en daarbij direct een ontwikkelde en afgedrukte kopie-foto produceren.

De nieuwsfoto’s werden veelal afgedrukt in de dagbladen, die bij het betreffende persagentschap waren aangesloten. Die foto’s moesten echter wel worden voorbehandeld om in hoogdruk (in zwart/wit) in de krant te worden afgedrukt. Daartoe werd er van de ontvangen foto een cliché gemaakt. Zoals hiervoor aangegeven, leverde de firma HELL ook deze grafische apparatuur.

Cliché

Wat is een cliché? Deze term uit de typografie geeft een drukvorm aan, die gebruikt wordt voor het drukken van illustraties in hoogdruk. Hoogdruk is de overkoepelende naam van een aantal grafische technieken. Hoogdruk kenmerkt zich doordat drukinkt zich vóór het afdrukken, op de verhoogde gedeelten van de drukvorm bevindt. Voorbeelden van hoogdruk zijn onder meer de stempel, krantendruk en boekdruk.
Een illustratie met grijstinten, bijvoorbeeld een zwart-witfoto, wordt door middel van een raster teruggebracht tot een afbeelding, die uit punten is opgebouwd. Hoe groter de punt, hoe zwarter het beeld; hoe dunner de punt, hoe grijzer het beeld is. Hier spreekt men van een rastercliché of autotypie.
De Klischograph van HELL maakte van het origineel i.c. de kopie zwart-wit nieuwsfoto, een cliché. Daartoe werd de foto gerasterd, en de rasterpunten ‘gebeiteld’ (als putjes gesneden) in een kunststof plaat. Vandaar de naam rastercliché. Diepe putjes bevatten vóór het afdrukken veel inkt, ondiepe putjes weinig. Na de afdruk werden de rasterpuntjes daardoor donkerder of lichter grijs. Aldus werd een foto rasterpuntjes-gewijs opgebouwd/ afgedrukt bijv. in de krant. De clichés werden tussen de tekst in de drukvorm gemonteerd.

Bronnen

    Wikipedia
    Verkoopbrochures van HELL